Μεταφράσεις

Προσθέστε εδώ τις μεταφράσεις σας!

"Κάτω ο Σουλτάνος, Ζήτω η Βαλκανική Ομοσπονδία"

Οι εξεγέρσεις του 1903 σε Μακεδονία και Θράκη

Μακεδονία-Θράκη, 1903. Η οθωμανική τουρκική αυτοκρατορία βρισκόταν σε ένα στάδιο παρακμής. Για αιώνες, οι αρχές της κυβερνούσαν με σκληρότητα, επιβάλλοντας φόρους κι άλλες υποχρεώσεις αλλά στις περισσότερες περιπτώσεις επιτρέποντας στους υπηκόους να μιλούν τη γλώσσα τους και να εξασκούν τη θρησκεία τους. Τώρα, όμως, μια εποχή κρίσιμη. Τα σύνορα της Αυτοκρατορίας δέχονταν πιέσεις, και η οθωμανική κυριαρχία γινόταν ολοένα και πιο σκληρή και καταπιεστική. Το φάσμα των απελευθερωτικών αγώνων στοίχειωνε τις φθίνουσες οθωμανικές κατακτήσεις στα Νότια Βαλκάνια. Βίαιες εξεγέρσεις διαδέχονταν η μία την άλλη, από την μια γενιά στην επόμενη. Όμως τώρα φαινόταν πως είχε έρθει ο καιρός: εμπνεόμενοι από το πνεύμα δικαιοσύνης και ισότητας που ήταν ζωντανό στις κοινότητες των πόλεων και των χωριών τους, ομάδες χωρικών και τεχνίτες των πόλεων ενώνονταν για να χειραφετηθούν από τη διπλή τυραννία της υποταγής στη φεουδαρχία και της τουρκικής κατοχής - για τους αντάρτες, αυτές οι δυο πηγές της καταπίεσης ήταν συνώνυμες. Φαίνεται πως οι εκτεταμένοι σλαβικοί πληθυσμοί σε Μακεδονία και Θράκη προσέβλεπαν στο πριγκηπάτο της Βουλγαρίας, ως ένα είδος προστάτη στον αντι-οθωμανικό αγώνα. Η Βουλγαρία είχε επίσης μεγάλη οικονομική σημασία για τους επαναστάτες στην Μακεδονία και στη Θράκη - μπορούσαν να προμηθευτούν απο κεί όπλα και να κατασκευάσουν εκρηκτικά που θα χρησιμοποιούσαν σε ενέργειες σαμποτάζ σε περιοχές που βρίσκονταν κάτω από την τουρκική κυριαρχία. Αργότερα, όταν οι εξεγέρσεις τσακίστηκαν βίαια, οι σλάβοι αντάρτες, που αποτελούσαν και την πλειοψηφία, στην απόγνωσή τους, ζήτησαν από την Βουλγαρία να παρέμβει στρατιωτικά... Αυτές οι εξεγέρσεις μπορούν να συγκριθούν με τους μετέπειτα αγώνες του μαχνοβιτικού κινήματος στην Ουκρανία (1918-1921), αν και ήταν λιγότερο επιτυχείς.

Το κείμενο που ακολουθεί είναι ένα απόσπασμα από το βιβλίο "Εθνική Απελευθέρωση και Ελευθεριακός Φεντεραλισμός" (Natsionalnoto osvobozhdeniye i bezvlastniyat federalizum) του Georgi Khadzhiev, όπως δημοσιεύτηκε στο ARTIZDAT-5 στη Σόφια το 1992. Πραγματεύεται την εξέγερση του Ίλιντεν (μέρα του "προφήτη Ηλία) στην Μακεδονία το 1903 και εξεγέρσεις αλληλεγγύης που πυροδότησε λίγο αργότερα στη Θράκη (εξεγέρσεις της μέρας της "μεταμορφώσεως"). Ο Khadzhiev διερευνά την σύντομη άνθιση του ελευθεριακού κοινοτισμού, καθώς και τις συνέπειες των εξεγέρσεων και τα ιστορικά μαθήματα που μπορούμε να πάρουμε απ' αυτές. Το απόσπασμα αυτό -περίπου το ένα τέταρτο από το σχετικό βιβλίο του Khadzhiev- δεν υποτίθεται ότι είναι μια εις βάθος έρευνα της θεωρίας του ελευθεριακού κοινοτισμού ή της εθνικής απελευθέρωσης. Μάλλον αντίθετα, επικεντρώνει στα ιστορικά γεγονότα τα ίδια, τα οποία έχουν αναλυθεί ελάχιστα στον αγγλόφωνο αναρχικό τύπο, και αφήνει ανοιχτές τις εκτιμήσεις σχετικά με αυτά στο σημερινό αναρχικό κίνημα.

Ο συγγραφέας, Georgi Khadzhiev, γεννήθηκε την πρώτη δεκαετία του 20ου αιώνα. Σπούδασε αγροτικός μηχανικός, και ήταν βετεράνος του βουλγαρικού αναρχικού κινήματος που συναναστράφηκε πολλές από τις φυσιογνωμίες κλειδιά του βουλγαρικού και ευρωπαϊκού αναρχισμού. Όταν οι σταλινικοί ήρθαν στην εξουσία μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, ο Khadzhiev αναγκάστηκε να εξοριστεί στη δυτική Ευρώπη, όπου και έζησε για 40 χρόνια. Μετά τις ανακατατάξεις στο ανατολικό μπλοκ στα 1989, επέστρεψε στη Βουλγαρία και μπόρεσε να συνεχίσει το έργο του, δημοσιεύοντας εκεί μερικά από τα σαράντα βιβλία που συνέγραψε. Πέθανε το 1996 σε ηλικία 90 χρόνων.

Η μετάφραση και το εισαγωγικό σημείωμα είναι του Will Firth, με οικονομική υποστήριξη του Ινστιτούτου Αναρχικών Σπουδών.

Μέρος 1. Η εξέγερση του Ίλιντεν στην Μακεδονία
Μέρος 2. Οι εξεγέρσεις "της μεταμορφώσεως" και η Κομμούνα του Στράντζα-η πρώτη ελευθεριακή κομμούνα στη Βουλγαρία
Μέρος 3. Οι συνέπειες των Εξεγέρσεων
Μέρος 4. Ορισμένα χρήσιμα μαθήματα

(κάθε παρατήρηση δεκτή!)

Η έγερση της ημέρας του ST Elijah στη Μακεδονία

Η έγερση της ημέρας του ST Elijah (Ilinden) του 1903 είναι πρωταρχικής σημασίας στην ιστορία της επαναστατικής μετακίνησης στη Μακεδονία, είτε από την άποψη του αριθμού συμμετεχόντων, διάρκειάς της και επιπέδου οργάνωσής της, ή είτε από την άποψη του αντίκτυπού της στην οθωμανική αυτοκρατορία και πέρα. Υπό αυτήν τη μορφή αξίζει τη μεγαλύτερη προσοχή στην ιστορία των αντι-οθωμανικών προσπαθειών απελευθέρωσης στη Μακεδονία και τη Θράκη. Αυτή η παρουσίαση των γεγονότων και του υποβάθρου τους δεν προσποιείται να είναι μια πλήρης μελέτη της επαναστατικής μετακίνησης του χρόνου.

Πολλοί συντάκτες έχουν γράψει για την έγερση ημέρας του ST Elijah και έχει μελετηθεί καλά. Αλλά το ενδιαφέρον για τα επαναστατικά γεγονότα του 1903 έχει στραφεί σχεδόν αποκλειστικά στην έγερση ημέρας του ST Elijah - είναι συχνά ξεχασμένο ότι η έγερση στη Θράκη στη μεταμόρφωση (Preobrazheniye) συνδέθηκε αχώριστα με την έγερση στη Μακεδονία δεδομένου ότι προωθήθηκε στην αλληλεγγύη με την έγερση στη Μακεδονία και με την πλήρη συμφωνία της ηγεσίας της μετακίνησης. Λόγω αυτού του ελλείμματος περισσότερη προσοχή δίνεται εδώ στην έγερση μεταμόρφωσης. Ο στόχος μας είναι να παρουσιάσουμε και να μελετήσουμε περαιτέρω τη συμμετοχή των αναρχικών στην επαναστατική μετακίνηση. Η έγερση μεταμόρφωσης, ο της οποίας κύριος ηγέτης ήταν ο αναρχικός Mikhail Gerdzhikov, παρέχει μια πληρέστερη και ακριβέστερη εικόνα του libertarian πνεύματος της μετακίνησης συνολικά.

Κατά εξέταση μιας έγερσης ή μιας επανάστασης τη δεν είναι σωστό να αντιμετωπισθεί μόνο η περίοδος αποφασιστικών προσπαθειών μεταξύ των ανταγωνιστικών δυνάμεων. Κάθε επανάσταση και κάθε έγερση προηγούνται από μια σειρά των διασυνδεμένων εξελίξεων. Αυτό απαιτεί μια περιεκτική μελέτη της ολόκληρης προ-επαναστατικής περιόδου, όλων των γεγονότων και των προϋποθέσεων που προκάλεσαν την επανάσταση ή την έγερση. Αυτό δεν μπορεί να γίνει εδώ σε πλήρες μορφωμένο βάθος επειδή, όπως αναφέρεται, έχουμε τεθεί άλλους στόχους. Να μου επιτρέψετε να αρχίσω με τα γεγονότα την παραμονή της έγερσης. Στο συνέδριο της επαναστατικής μετακίνησης της περιοχής Bitola της Μακεδονίας που κρατήθηκε στο χωριό Smilovo η απόφαση λήφθηκε για να προωθήσει μια έγερση περιορίζω-κλίμακας βασισμένη στην τακτική ανταρτών - η ιδέα μιας πραγματικού μεγέθους δημοφιλούς εξέγερσης απορρίφθηκε. Το συνέδριο ήταν μια αληθινά δημοκρατική συλλογή. 32 εκπρόσωποι ήταν παρόντες στην έναρξη, και ο αριθμός τους αυξήθηκε σε 50 μέχρι το τέλος του συνεδρίου. Το πρώτο σημείο της ημερήσιας διάταξης άκουγε και συζητούσε τις εκθέσεις από τις διαφορετικές περιοχές της Μακεδονίας στην κατάσταση των προετοιμασιών για μια έγερση.

Η πλειοψηφία των εκπροσώπων ήταν ενάντια στην προώθηση μιας πλήρως αναπτυγμένης έγερσης επειδή, κατά την άποψή τους, οι άνθρωποι δεν ήταν έτοιμοι. Το Damyan Gruyev, που προήδρευσε του συνεδρίου, δήλωσε το θέμα της έγερσης για να έχει επιλυθεί καταφατικά και προχώρησε στο επόμενο σημείο της ημερήσιας διάταξης - αυτή των πρακτικών προετοιμασιών για την περιορισμένη μορφή έγερσης που επιλέχτηκε. Δεδομένου ότι οι εκπρόσωποι ήταν της άποψης ότι μια βελτιωμένη, με καλή λειτουργία οργάνωση δεν ήταν κατασκευασμένη ακόμα και ο πληθυσμός ακόμα καλά δεν οπλίστηκε αρκετά να προωθήσει μια πραγματικού μεγέθους έγερση, αποφασίστηκε ότι η τακτική ανταρτών πρέπει να χρησιμοποιηθεί.

Οι πολιτοφυλακές διαμορφώθηκαν στις περιοχές όπου η έγερση ήταν να πραγματοποιηθεί και επρόκειτο να λειτουργήσουν σύμφωνα με ένα σχέδιο που διαμορφώθηκε εκ των προτέρων χωρίς τη συμμετοχή του πολιτικού πληθυσμού. Για τις μεγαλύτερης κλίμακας διαδικασίες οι πολιτοφυλακές επρόκειτο να σε θέση σε μικρότερες μονάδες αυτό θα διευκόλυνε επίσης τους να παρασχεθούν τα τρόφιμα και να πάνε υπόγεια. Σε κάθε μια από τις λειτουργικές περιοχές της επαναστατικής μετακίνησης η δύναμη περιβλήθηκε σε μια αποκαλούμενη "επαναστατική εντολή", η ηγεσία της πολιτοφυλακής. Τα γραφεία συντονισμού ιδρύθηκαν στις κωμοπόλεις και τις πόλεις για την ανταλλαγή πληροφοριών και για να διευκολύνουν την καλύτερους οργάνωση και τον ανεφοδιασμό. Οι περιοχές διαιρέθηκαν σε υποπεριφέρειες.

Οι επαναστάτες που ήταν κατώτεροι και ανώτεροι ανώτεροι υπάλληλοι στρατού διορίστηκαν από το συνέδριο για να δώσουν τη στρατιωτική οδηγία στους επαναστατικούς συντονιστές σε κάθε περιοχή. Ένα "πειθαρχικό καταστατικό της έγερσησ" διαμορφώθηκε από Boris Sarafov, ένας ανώτερος υπάλληλος της επιφύλαξης, και Nikola Dechev, ένας κατώτερος ανώτερος υπάλληλος επιφύλαξης. Το συνέδριο εξέλεξε ένα γενικό προσωπικό περιλαμβάνοντας Damyan Gruyev, Boris Sarafov και Α. Lozanchev - με Γ. Popkhristov, Σελ. Atsev και Λ. Poptraykov ως αναπληρωτές αν είναι απαραίτητο - που επρόκειτο να καθοδηγήσει τις προετοιμασίες για την έγερση και να οδηγήσει η ίδια την έγερση. Σε συμφωνία με την κεντρική Επιτροπή στην εσωτερική μακεδονική επαναστατική οργάνωση (IMRO) και με άλλες περιοχές το γενικό προσωπικό δόθηκε επίσης ο στόχος την ημερομηνία για την έγερση με την προϋπόθεση ότι αυτό να μην είναι πριν από τα μέ'σα Ιουλίου έτσι ώστε οι επαρκείς προετοιμασίες γίνονται και προμήθειες τροφίμων που συσσωρεύονται.

Αμέσως μετά από το συνέδριο Smilovo Gruyev και Sarafov πήγαν σε έναν γύρο της επιθεώρησης της περιοχής Bitola με μια αποκαλούμενη μονάδα προσωπικού 20 ατόμων τους που διατήχθησαν από Dechev. Πήγαν από την περιοχή Ohrid στις περιοχές Resen, Kostur και Demikhasar, που επιλύουν τις τοπικές συγκρούσεις και τις παρανοήσεις, και διόρισαν τους ανθρώπους υπεύθυνους για την εξασφάλιση επαρκούς οργάνωσης των επαναστατών και την εξασφάλιση των προμηθειών των όπλων, των τροφίμων, του αλατιού, των φαρμάκων και άλλων προϊόντων πρώτης ανάγκης. Πρέπει να υπογραμμιστεί ότι ένα μεγάλο ποσοστό των πυροβόλων όπλων και άλλος στρατιωτικός εξοπλισμός που χρησιμοποιήθηκε κατά τη διάρκεια της έγερσης αποκτήθηκαν από τους Τούρκους, που λήφθηκαν κυρίως από τις τουρκικές αποθήκες και τις αποδοκιμασίες στρατού.

Οι στρατιωτικές προετοιμασίες για την έγερση έτσι περιλήφθηκαν ότι οι επαναστάτες διεύθυναν ακόμη και τους ελιγμούς μεταξύ τους με δύο "πλευρέσ", μια που οδηγήθηκαν από Dechev και άλλη από Stoykov, ένας υπολοχαγός της επιφύλαξης. Η αρχική πρόθεση ήταν να προωθηθεί η έγερση την άνοιξη του 1903, αλλά σε μια συνεδρίαση των επαναστατικών ενεργών στελεχών στη Σόφια τον Ιανουάριο εκείνου του έτους που είχε έγινε σαφής ότι θα έπρεπε να αναβληθεί. Όταν το επόμενο συνέδριο πραγματοποιήθηκε στην Petrova Niva από την30ή Ιουνίου 1903 ήταν σαφές ότι η ακριβής ημερομηνία της έγερσης στη Μακεδονία θα ήταν 10ος Ιουλίου. Δεδομένου ότι η επαναστατική μετακίνηση στην περιοχή Odrin Thrace*1 δεν ήταν ακόμα να αναμείνει για την έγερση, Gerdzhikov εξουσιοδοτήθηκε από τον τηλέγραφο για να ζητήσει μια αναβολή της αρχής της έγερσης μέχρι τον Αύγουστο, η οποία έγινε αποδεκτής. Σε συμφωνία με την κεντρική Επιτροπή του IMRO και το γραφείο εξόριστων στη Σόφια το γενικό προσωπικό στη Μακεδονία καθόρισε την ημερομηνία της έγερσης για να είναι 20ός Ιουλίου (στο παλαιό ιουλιανό ημερολόγιο: 2$ος Αυγούστου) - το θρησκευτικό φεστιβάλ του ST Elijah, το οποίο ήταν να δοθεί το όνομά του στην έγερση. Η απόφαση κοινοποιήθηκε στους ανθρώπους στις 15$ Ιουλίου και στάλη στην επαναστατική μετακίνηση σε όλες τις περιοχές.

Το μυστικό κρατήθηκε επιτυχώς μέχρι την έσχατη στιγμή και όταν ξέσπησε η έγερση οι τουρκικές αρχές αιφνιδιάστηκαν. Η κεντρική Επιτροπή του IMRO εξέδωσε μια δήλωση ευρέως από οι αντιπρόσωποί της που εξηγούν στο εξωτερικό τις ενέργειες που κυκλοφόρησε της στις μεγάλες δυνάμεις και στο βουλγαρικό και ξένο Τύπο: "Η ασυγκράτητη βία του Mohammedans και η συστηματική κατοχή από τις αρχές έχουν οδηγήσει το χριστιανικό πληθυσμό Μακεδόνα και της Θράκης για να προσφύγουν στην οπλισμένη μόνος-υπεράσπιση. Όλα τα ειρηνικά μέσα της επίλυσης ψυχικών συγκρούσεων έχουν εξαντληθεί. Καλούμε το υπόλοιπο της Ευρώπης για να επεμβουμε μέσω των διαπραγματεύσεων προκειμένου να επιλυθεί η θέση του πληθυσμού της Μακεδονίας και της Θράκης... Το IMRO απορρίπτει όλη την ευθύνη για την έγερση και δηλώνει ότι θα υποστηρίξει τη δημοφιλή προσπάθεια έως ότου έχουν επιτευχθεί οι στόχοι του τελικά.

Γνωρίζουμε το καθήκον μας και αυτό μας δίνει τη δύναμη, όπως κάνει για να ξέρει ότι απολαμβάνουμε τη συμπόνοια του εκπολιτισμένου world."*2 Στη δήλωσή του το γενικό προσωπικό υπογράμμισε: "Παίρνουμε τα όπλα ενάντια στην τυραννία και την απανθρωπιά παλεύουμε για την ελευθερία και την ανθρωπότητα η αιτία μας είναι έτσι υψηλότερη από οποιεσδήποτε εθνικές ή εθνικές διαφορές. Επομένως εκφράζουμε την αλληλεγγύη μας με όλους τους άλλους που υποφέρουν στη σκοτεινή αυτοκρατορία του σουλτάνου. Σήμερα είναι όχι μόνο ολόκληρος ο χριστιανικός πληθυσμός που υποφέρει, αλλά συνηθισμένοι τουρκικοί χωρικοί επίσης. Οι μόνοι εχθροί μας είναι οι τουρκικές αρχές, εκείνοι που χρησιμοποιούν τα όπλα ενάντια σε μας, μας προδίδουν, ή που πραγματοποιούν τις πράξεις της ανταπόδοσης ενάντια στους ανίσχυρους ηλικιωμένους, τις γυναίκες και τα παιδιά παρά ενάντια σε μας, οι επαναστάτες. Θα παλεψουμε αυτούς τους εχθρούς και θα εκδικηθούμε όλο το wrongs!... "*3 την ημέρα της έγερσης τα μέλη του γενικού προσωπικού συναντήθηκαν επάνω στους λόφους υψηλούς επάνω από Smilovo με τους τοπικούς επαναστάτες. Πριν από όλους εκείνους που μαζεύτηκαν εκεί - αγρότες και artisans, δάσκαλοι και ανώτεροι υπάλληλοι - ο του χωριού ιερέας ευλόγησε την κόκκινη σημαία. Προς το βράδυ τα κουδούνια ήταν βαθμίδα και δέματα του συνόλου σανού φλεγόμενες για να επισημάνουν την έναρξη της έγερσης. Μετά από τρεις ημέρες της πάλης και μιας πολιορκίας από την 23$η Ιουλίου, Smilovo λήφθηκε από τους επαναστάτες και μετέτρεψε σε μια οπλισμένη βάση. Ο πληθυσμός περίπου 2.000 κινήθηκε επάνω στους κοντινούς λόφους και τις χτισμένες καλύβες, ίδρυσε τις κουζίνες και έγινε τους φούρνους. Οι προμήθειες τροφίμων και οι ιατρικές υπηρεσίες οργανώθηκαν.


Ολόκληρος ο πληθυσμός αρνήθηκε την ιδιωτική ιδιοκτησία. Στην περιοχή Bitola, όπου η επαναστατική μετακίνηση ήταν αριθμητικά η ισχυρότερη, καλύτερα οργανωμένη και καλύτερα οπλισμένη, επτά διαφορετικές θέσεις στόχευσαν στην πρώτη νύχτα της έγερσης και στις ημέρες που ακολούθησαν. Οι επιθέσεις προωθήθηκαν στις αποδοκιμασίες και τα αστυνομικά τμήματα, οι γέφυρες στον κύριο δρόμο από Bitola σε Resen ανατινήχθησαν, οι γραμμές τηλέγραφων κόπηκαν, και οι πύργοι όλου του κυβερνήτη τέθηκαν στην πυρκαγιά. Η τακτική των επαναστατών συνδέθηκε στενά με την προσπάθεια να μην διακυβευθεί ο πολιτικός πληθυσμός και να μην γίνει η οικονομική χρήση των όπλων. Σ'αυτό το στάδιο της έγερσης τα θύματα ήταν κυρίως μεταξύ των Τούρκων.


Σημειώσεις δικές μου: Uprising=εγερση.Αν ο συγγραφέας εννοεί εξέγερση το αντικαθιστώ.Επίσης λόγω μεταφοράς απ'το word σε ορισμένες ημερομηνιες παρουσιάζονται σύμβολα όπως # $ κλπ. Πείτε μου αν μπορείτε να τα διορθώσετε και να μεταφράσω και το υπόλοιπο ή να το παρατήσω.

Γειά σου!

Καταρχήν κάθε πρωτοβουλία είναι ευπρόσδεκτη, όχι για λόγους ευγένειας ή ότι άλλο, αλλά γιατί συμβάλλει πρακτικά στο να βγει τελικά μια αξιοπρεπής μετάφραση με τον συγκεκριμένο τρόπο. Έτσι, έγκριση ή άδεια κάθε συνεισφοράς δεν έχει νόημα μιας κ δεν είναι κάποιος πιο υπεύθυνος από τον άλλον.

Τώρα, στην μετάφρασή σου, μάλλον χρησιμοποίησες κάποιο μεταφραστήρι αλλά δεν τσέκαρες επαρκώς τις καφρίλες που αφήνουν αυτά, πχ λείπουν κάποια άρθρα, ςνώ παίζουν συντακτικά λάθη κ μπερδέματα όπως με φράσεις κλισέ πχ "η επαναστατική κίνηση της ιστορίας" που έγινε "επαναστατική μετακίνηση του χρόνου" κλπ. Άυτό όμως δεν αποτελεί σοβαρό πρόβλημα καθώς οι μεταφράσεις θα τσεκαριστούν κάποιες φορές πριν την τελική επιμέλεια, και είναι ωφέλιμο να υπάρχουν διαφορετικές μεταφράσεις προκειμένου να γίνει αυτή η δουλειά πιο εύκολα και αξιόπιστα. Συνεπώς, αν θέλεις κι έχει τον χρόνο και τη διάθεση να συνεχίσεις την μετάφραση, φυσικά πολύ ευχαρίστως!!

Τέλος, το uprising εγώ το απέδωσα ως εξέγερση ενώ το rebellion ως ανταρσία, κ το rebels ως αντάρτες. To St Elijah που έχεις αμετάφραστο είναι ο "άγιος"-"προφήτης ηλίας" [ilinden=η μέρα του ("προφήτη") ηλία] και Preobrazheniye η "μεταμόρφωση του σωτήρα", τα ονόματα από τις ανάλογες ημέρες που ξέσπασαν οι εξεγέρσεις. Τα #$ κλπ δεν είναι πρόβλημα καθώς διορθώνονται αμέσως!

Η εξεγερτική δραστηριότητα στην Οθωμανική αυτοκρατορία κατά τις εξεγέρσεις της "μεταμορφώσεως" του 1903 και η αντίδραση των τουρκικών στρατιωτικών δυνάμεων και των αστυνομικών αρχών επιτρέπουν να βγάλουμε κάποια βασικά συμπεράσματα:

1. Παρά την μαζική συμμετοχή του πληθυσμού στην εξέγερση, οι αντάρτικες πολιτοφυλακές ήταν που έπαιξαν όμως τον αποφασιστικό ρόλο με στρατιωτικούς όρους. Όμως κάτι τέτοιο δεν ήταν αρκετό για να εξασφαλίσει την νίκη. Η πλειοψηφία του κόσμου που συμμετείχε στο κίνημα είχε μικρή ή και καθόλου στρατιωτική εκπαίδευση και δεν ήταν ιδιαίτερα επιδέξιοι στους στρατιωτικούς όρους. Επιπλέον, δεν ήταν επαρκώς εξοπλισμένοι.

2. Αδιαμφισβήτητα υπήρξαν επιτυχίες, μια βραχύβια επίθεση ενάντια σ' έναν εχθρό πολύ πιο πολυπληθή και εξοπλισμένο. Δεν ήταν λοιπόν μια νίκη της υπεροπλίας αλλά του ενθουσιασμού των ανταρτών, της καταιγιστικής δράσης τους, και του τρόμου που ενέσπειραν ανάμεσα στα τουρκικά στρατεύματα. Ακόμα και μετά τις αρχικά αποτυχημένες επιθέσεις εναντίον των τουρκικών οχυρών και την υπαναχώρηση των ανταρτών, οι στρατιώτες πολλές φορές εγκατέλειπαν την μάχη.

3. Η πληροφόρηση ήταν ανεπαρκής - συχνά υποτιμούνταν ή υπερεκτιμούνταν οι δυνάμεις της απέναντι πλευράς. Έτσι, για παράδειγμα, αν η αδυναμία των τουρκικών δυνάμεων στο Malko Turnovo είχε γίνει γνωστή όταν ξεσπούσε η εξέγερση, οι αντάρτες θα το είχαν καταλάβει μέσα στις πρώτες μέρες, σίγουρα.

4. Το γεγονός ότι η σχεδιαζόμενη εξέγερση κρατήθηκε μυστική, συν το στοιχείο του αιφνιδιασμού, δημιούργησαν σύγχυση κι ακόμα ενστάλλαξαν ως ένα βαθμό το φόβο στις τοπικές τουρκικές αρχές.

5. Παρά το άριστο οργανωτικό ταλέντο και το υψηλό αγωνιστικό πνεύμα των πρωτεργατών του αντάρτικου, η στρατιωτική εκπαίδευση των ανταρτών των ίδιων δεν ήταν καθόλου επαρκής. Ο τουρκικός τακτικός στρατός, ωστόσο, πλήρως εκπαιδευμένος και εξοπλισμένος, επίσης απείχε από την τελειότητα. Περιγράφοντας μια μάχη, ο Gerdzhikov εξηγεί: "Στην αρχή τα βλήματα έπεφταν όλα μπροστά ή πίσω από τις θέσεις μας. Φαίνεται πως οι τούρκοι δεν μπορούσαν να καθορίσουν την έκταση του βεληνεκούς. Κι όταν ξεκίνησαν να ρίχνουν βόμβες διασποράς, έπεφταν όλες πίσω μας. Αυτός ο βομβαρδισμός κράτησε μέχρι το απόγευμα και ούτε ένας τούρκος στρατιώτης δεν φάνηκε κατά πρόσωπο. Τελικά, οι τούρκοι ήταν ανίκανοι στο πυροβολικό".

6. Οι εξεγέρσεις της "μεταμορφώσεως" του 1903 άνθισαν μέσα σε ένα ευρύ λαϊκό κίνημα. Αποφασιστικό ρόλο στην (προσωρινή αλίμονο) αποτελεσματικότητά τους, έπαιξε, όχι η πολεμική στρατηγική, η τεχνολογία ή η εκπαίδευση, αλλά το επαναστατικό πνεύμα κι ο ενθουσιασμός, το ιδιαίτερο πνεύμα αυτοθυσίας όλων των συμμετεχόντων, ιδιαίτερα εκείνων των ανταρτών των πεπειραμένων στον ανταρτοπόλεμο.

Η δομή του κινήματος περιελάμβανε ένα ηγετικό μαχητικό σώμα που άφηνε ευρεία λαϊκή πρωτοβουλία σε τοπικό επίπεδο, αλλά ταυτόχρονα δεν είχε επαρκή δική του πρωτοβουλία. Κάτι τέτοιο ισχύει ιδιαίτερα για τα μέλη του Ikonomov και Madzharov, παρόλο που δεν ήταν λιγότερο θαρραλέοι ή αφοσιωμένοι απ' ότι ο Gerdzhikov. Ενδεχομένως ήταν η επαναστατικό προοπτική τους που είχε ως συνέπεια μικρότερη πρακτική πρωτοβουλία. Αυτές οι διαφορές ήταν δύσκολες για να τις ξεπεράσει ο Gerdzhikov - κάτι που βγαίνει από τα απομνημονεύματά του όπως τα ιστορεί ο καθηγητής Miletich. Δε θα μπορούσε παρά οι εναπομείναντες πρωτεργάτες να αντιμετωπίζουν τον Gerdzhikov ως έναν ντε φάκτο διοικητή, κάτι που ο ίδιος ούτε θέλησε ποτέ ούτε το θεωρούσε απαραίτητο για την λαϊκή εξέγερση.

Αναλαμβάνω τη μετάφραση του δεύτερο μισο ίλιντεν

Ο ssid, συμφωνα με το πως έχουν χωριστεί τα κομμάτια ,μετάφρασε το 1ο μισο Ιλιντεν κι όχι το δεύτερο μέρος όπως γράφει ο ίδιος

Ο στόχος της εξέγερσης στη Θράκη ήταν να υποστηριχθεί η εξέγερση στην Μακεδονία, καθηλώνοντας δυνάμεις του τουρκικού στρατού κι εμποδίζοντάς τες απ' το να μετακινηθούν προς την Μακεδονία. Επιπλέον, σε διάφορες περιοχές της Θράκης, οι επιχειρήσεις είχαν έναν διάσπαρτο χαρακτήρα και - υποβοηθούμενες από ενέργειες σαμποτάζ - προορίζονταν σε μεγάλο βαθμό να πλήξουν τη ψυχολογία του αντιπάλου. Έτσι, στις 9 Αυγούστου, στη δεύτερη ζώνη γύρω από το χωριό Chochen ο εξαιρετικά γενναίος και αδίστακτος αντάρτης διοικητής Krustyu Bulgariyata και η πολιτοφυλακή του, επιτέθηκαν στο χωριό Kadzhitalshman, 20 χιλιόμετρα από το Odrin. Στην επίθεση αυτή, που έγινε γνωστή για τη βιαιότητά της, έγινε χρήση μεγάλου αριθμόυ χειροβομβίδων και αρκετά σπίτια πήραν φωτιά. Αυτό όμως έσπειρε το φόβο ακόμα και μεταξύ του τουρκικού ιππικού, το οποίο οπισθοχώρησε προς το Odrin.

Στην τρίτη ζώνη γύρω από την πόλη του Svilengrad, ο πληθυσμός ήταν πενιχρά εξοπλισμένος και μονάχα οι πολιτοφυλακές διεξήγαγαν πολεμικές επιχειρήσεις.

Στην τέταρτη ζώνη, γύρω από τα χωριά Dedeyagach και Gyumyurdzhiya σύμφωνα με τους σχεδιασμούς θα διεξάγονταν μόνο ενέργειες σαμποτάζ, όμως η προληπτική καταστολή και τα μέτρα των αρχών παρεμπόδισαν τη διεξαγωγή πολλών επιχειρήσεων. Η πιο θεαματική τέτοια ενέργεια ήταν η επίθεση στο σιδηροδρομικό σταθμό του Lüleburgas με βόμβα με χρονο-καθυστέρηση που είχε παρασκευαστεί στο σπίτι του Gerdzhikov στη Φιλιππούπολη. Η επίθεση αυτή, ήταν έργο των Petar Mandzhukov και Milan Sazov, οι οποίοι τοποθέτησαν τη βόμβα στο εστιατόριο του τρένου κι έπειτα το εγκατέλειψαν. Σύμφωνα με τους υπολογισμούς του Mandzhukov η έκρηξη θα συνέβαινε στην μεγάλη γέφυρα στον ποταμό Μαρίτσα (Έβρο) κοντά στο Odrin. Όμως το τρένο καθυστέρησε 13 λεπτά και η βόμβα εξεράγη στο σταθμό του Lüleburgas καθώς ο συρμός βρισκόταν μεταξύ δυο άλλων, γεμάτων με στρατιώτες που μεταφέρονταν στην Μακεδονία. Τα τρένα καταστράφηκαν σε τέτοιο βαθμό που ήταν αδύνατο να ταξιδέψουν στην Μακεδονία, ήταν μια πραγματικά πετυχημένη έκρηξη. *20 Σύμφωνα με στοιχεία που έγιναν γνωστά μετέπειτα, ο σουλτάνος Αβδούλ Χαμίτ παρέμεινε αυτοπροσώπως στη τηλεγραφική υπηρεσία ολόκληρη την νύχτα προκειμένου να λαμβάνει νέα και ακριβή ενημέρωση για τα γεγονότα στη Θράκη γενικά και συγκεκριμένα στο Lüleburgas

Η πέμπτη ζώνη απλωνόταν γύρω από τα χωριά του Smolensko και του Skechen, όπου το κίνημα ήταν καλά οργανωμένο αλλά ελάχιστα εξοπλισμένο, οπότε οι αντάρτες διεξήγαγαν αποκλειστικά επιχειρήσεις ανταρτοπολέμου με στόχο την καθήλωση του εχθρού, έτσι ώστε να διευκολυνθούν οι επιχειρήσεις στην πρώτη ώνη.

Η επιτυχίες της μαζικής εξέγερσης που υποστηρισσόταν από τις επιχειρήσεις των πολιτοφυλακών όσο και από τις ενέργειες σαμποτάζ επέτρεψε σε ένα μεγάλο μέρος της Ανατολικής Θράκης να περάσει υπό τον έλεγχο των ανταρτών. Σε ολόκληρη την περιοχή του Strandzha, οι εορτασμοί του πληθυσμού κράτησαν γύρω στις 3 εβδομάδες. Ένα νέο κοινοτικό σύστημα εμφανίστηκε, βασισμένο στις αρχές της ελευθερίας, της ισοτιμίας και της αλληλεγγύης. Κάθε διαμάχη επιλύοταν μέσα σε ένα πνεύμα αμοιβαίας συμφωνίας και η παλιές προστριβές μεταξύ βουλγάρων και ελλήνων υποχώρησαν. Από κοινού, με συμμετοχή όλων προχώρησαν στην πυρπόληση των αρχείων της φορολογίας. Η Κομμούνα του Strandzha άνθισε και έζησε για πάνω από 20 μέρες σε συνθήκες αυθεντικού κομμουνισμού - με την έννοια ενός οικονομικού συστήματος, όχι ενός πολιτικού καθεστώτος - και με την απουσία κάθε είδους κρατικής εξουσίας.

Πρόκειται για μια πολύ ενδιαφέρουσα στιγμή στη βουλγαρική ιστορία - η δημιουργία της Κομμούνας του Strandzha ήταν μια αυθόρμητη έκφραση της θέλησης του λαού. Οι αναρχικοί που συμμετείχαν, είχαν σίγουρα αυξημένη επιρροή και γόητρο, αλλά ήταν ολιγάριθμοι και δεν ασχολούνταν άμεσα με ζητήματα αναρχικής προπαγάνδας. Πρέπει να σημειωθεί εδώ ότι υπήρξε μια σημαντική διαφορά μεταξύ της προσέγγισης του Gerdzhikov κι αυτής των άλλων μελών του "Συνεδρίου της Γενεύης" που συμμετείχαν στο κίνημα. Οι Merdzhanov και Mandzhukov, μαζί με τον Sokolov και τους "βαρκάρηδες" *21 ήταν όλοι τους ενεργοί σε αναρχικές ομάδες και αυτο-προσδιορίζονταν ξεχωριστά από το IMRO. Οι Kilifarski, Nunkov και Dechev επίσης υποστήριζαν μια τέτοια ανεξάρτητη αναρχική δράση. Όμως ο Gerdzhikov, που παρέμεινε αναρχικός μέχρι το τέλος της ζωής του, αναμείχθηκε πλήρως με το ευρύτερο απελευθερωτικό κίνημα και δε συμμετείχε σε κάποια μικρότερη ομάδα που θα μπορούσε να θεωρηθεί "παρτιζάνικη". Αναλόγως, όλοι οι υπόλοιποι αναρχικοί που συμμετείχαν στο IMRO, βρίσκονταν στην ηγεσία του, ή είχαν θέσεις ευθύνης και στήριζαν τις αποφάσεις και τα καθήκοντα της οργάνωσης.

Μέχρι τις ημέρες μας, δεν έχει γίνει μια εκτενής μελέτη για την Κομμούνα του Strandzha, την οποία πολλοί συγγραφείς ορίζουν είτε ως "δημοκρατία", είτε ως "κρατίδιο". Χωρίς μια σοβαρή μελέτη των γεγονότων αυτών είναι δύσκολο να δώσουμε μια πλήρη και ακριβή περιγραφή της δομής, της λειτουργίας και των δράσεων αυτού του νέου και σημαντικού πειράματος στον κοινωνικό μετασχηματισμό το οποίο άνθισε μέσα από μια εξέγερση για εθνική και κοινωνική απελευθέρωση. Ωστόσο, οι ιστορικοί ερευνητές και οι ενδιαφερόμενοι αναγνώστες θα μπορέσουν να βρουν άφθονες πληροφορίες στις αναμνήσεις διαφόρων συμμετεχόντων στην εξέγερση της "μεταμορφώσεως", χάρη στις οποίες μπορούμε να σκιαγραφήσουμε κάπως τη φυσιογνωμία της Κομμούνας του Strandzha.

Ο ελευθεριακός χαρακτήρας των γεγονότων των ημερών της εξέγερσης της "μεταμορφώσεως" αντανακλάται πλήρως στην ορολογία που χρησιμοποιούνταν. Ενώ στην Μακεδονία, όπου οι αναρχικοί είχαν επίσης έναν κάποιο βαθμό επιρροής, το καθοδηγητικό σώμα ονομαζόταν "Γενικό Επιτελείο", το ανάλογο σώμα στην εξέγερση της μεταμορφώσεως λεγόταν "Καθοδηγητικό Σώμα Μάχης". Ο όρος "μάχη" στο τέλος, υποδεικνύει ότι επρόκειτο για ένα προσωρινό ηγετικό σώμα που θα εκπληρούσε τα καθήκοντά του για όσο κρατούσαν οι πολεμικές επιχειρήσεις. Είναι σαφές ότι δεν αναφέρεται σε μια ενιαία - εκλεγμένη ανακλητή - κεντρική διοικητική επιτροπή, αλλά μάλλον σε ένα "σώμα" επιφορτισμένο με τον συντονισμό των επαναστατικών και πολεμικών επιχειρήσεων στη διάρκεια της εξέγερσης.

"Αποφάσισαν να μην το ονομάσουν Γενικό Επιτελείο, από ταπεινοφροσύνη, κι επίσης για να μη πέσουν θύματα ενός μιλιταρισμού" λέει ο Silyanov, ένας μαθητής του Gerdzhikov στο γυμνάσιο του Μπίτολα (Μοναστήρι) και μετέπειτα φίλος και θαυμαστής του, που απ' όσο γνωρίζουμε ήταν επίσης αναρχικός.

Στη διάρκεια της εξέγερσης της "μεταμορφώσεως" το ζήτημα της κατάληψης της κρατικής εξουσίας δεν τέθηκε ποτέ, ούτε εκδόθηκαν διατάγματα. Ο πληθυσμός των απελευθερωμένων χωριών όριζε και εξέλεγε όχι δημάρχους και προέδρους, αλλά επιτρόπους, ανάλογα με τον αριθμό τους. Οι επιτροπές είχαν σκοπό να εξυπηρετούν, όχι να εξουσιάζουν. Δεν επιχειρήθηκε ποτέ να εγκαθιδρυθεί κάποια νέα εξουσία, να εκλεγούν νέοι φορείς της. Μόνο τονιζόταν, ότι οι "επιτροπές" θα λειτουργούσαν κάτω από τον έλεγχο των αντάρτικων δυνάμεων. Κάτι τέτοιο ήταν απολύτως φυσικό, αλλά και αναγκαίο ζήτημα, καθώς η εκτελεστική εξουσία περνούσε τώρα στα χέρια του ένοπλου λαού, και ο ίδιος ο λαός έπαιρνε την μοίρα του στα χέρια του.

Η σχέση του Gerdzhikov με την πολιτική διοίκηση στις απελευθερωμένες περιοχές είναι ταυτόσημη με αυτή πουθα χαρακτήριζε το μαχνοβίτικο κίνημα στην Ουκρανία 15 χρόνια αργότερα. Με αυτό το σκεπτικό, ο Gerdzhikov μπορεί να θεωρηθεί ένας προάγγελος των μαχνοβιτών, οι οποίοι επίσης θεωρούσαν τη στρατιωτική δύναμή τους, ως ένα καθήκον βοηθητικό, προσωρινό και μεταβατικό. Κι αυτοί επίσης άφησαν το ζήτημα του κοινωνικού συστήματος στα συμβούλια που εκλέγονταν από τον τοπικό πληθυσμό. Μια από τις εκκλήσεις των μαχνιβιτών *22 στον πληθυσμό γράφει: "Ο επαναστατικός εξεγερτικός στρατός θέτει στον εαυτό του το στόχο της υποστήριξης των αγροτών και των εργατών... και δεν αναμειγνύεται με την πολιτική ζωή... Καλεί τον εργαζόμενο πληθυσμό της πόλης και των περιχώρων της να ξεκινήσουν άμεσα μια ανεξάρτητη οργανωτική δουλειά..."

Όσον αφορά το οικονομικό σύστημα της Κομμούνας του Strandzha, μπορεί να περιγραφεί ως ελευθεριακό κομμουνιστικό.

Σύμφωνα με τον Silyanov, ο κομμουνισμός ως ένα οικονομικό σύστημα είχε ήδη πραγματωθεί στη διάρκεια των προετοιμασιών που θα οδηγούσαν στην εξέγερση. "Οι χωρικοί βρήκαν την ιδέα εξαιρετικά γοητευτική", γράφει, "και έσπευσαν να την υιοθετήσουν... μέσα σε έναν μόνο χρόνο τέσσερα χωριά είχαν οργανωθεί άρτια μέσα στα κοινοτικά πλαίσια.

H εξέγερση είχε την μεγαλύτερη επιτυχία στο Κρουσεβο – μια πόλη με μεικτό πληθυσμό αποτελούμενο από βούλγαρους*4, έλληνες και βλάχους*5 (Aromanians στο πρωτότυπο).Την νύχτα της 20 Ιουλίου και τις πρώτες πρωινές ώρες της 21ης Ιούλη η πόλη περικυκλώθηκε από 800 αντάρτες. Έπεσε γρήγορα. Οι καμπάνες των τριών εκκλησιών του χωριού χτυπούσαν καθώς η αντίσταση των Τούρκων είχε σαρωθεί, και το χάραμα μόνο 60 Τούρκοι στρατιώτες περικυκλωμένοι στους στρατώνες, προέβαλλαν ακόμη αντίσταση. Τα κρατικά κτίρια κατελήφθησαν και οι κάτοικοι είχαν πανηγυρική διάθεση. ¨Ο θεός να ευλογεί την ελευθερία μας" φώναζαν θριαμβευτικά.

Στις 22 και 23 ένα απόσπασμα Τούρκων στρατιωτών και βασιβουζούκων προσπάθησε χωρίς να τα καταφέρει να ανακαταλάβει το Κρούσεβο . Στις 22 Ιούλη η Διοίκηση των Ανταρτών με επικεφαλής τον σοσιαλιστή δάσκαλο Νικόλα Κάρεβ, κατέβηκε από τους λόφους και διοργάνωσε στην πόλη ένα συνέδριο στο οποίο έλαβαν μέρος σημαντικά μέλη της κοινότητας – περίπου 60- συμπεριλαμβανομένων και εκπροσώπων των 3 εθνικοτήτων. Εξελέγη μια εξαμελής επιτροπή αποτελούμενη από 2 μέλη κάθε εθνικότητας (βούλγαροι , έλληνες, βλάχοι). Αυτή ήταν η «Τοπική κυβέρνηση» στην οποία ανατέθηκε η διοίκηση της πόλης. Δημιουργήθηκαν 6 «υπουργεία» : Δικαιοσύνης, ένα τμήμα αιτήσεων(αιτημάτων), Οικονομικών, μια αστυνομική δύναμη, και ένας οργανισμός διανομής φαγητού, των οποίων η λειτουργία ήταν αρμοδιότητα των 6 μελών της «Τοπικής κυβέρνησης». Δημιουργήθηκε κι ένα νοσοκομείο στο βουλγαρικό σχολείο , με επικεφαλής έναν βλάχο γιατρό .Τα εργαστήρια των σαμαράδων της πόλης άρχισαν να κατασκευάζουν αγροτικά παπούτσια, φυσεκλίκια και λουριά για τα όπλα. Στήθηκε κι ένα μικρό οπλουργείο για την παραγωγή σφαιρών , και την επισκευή περιστρόφων και καραμπινών. Δυο μύλοι δούλευαν συνεχώς για να αλέσουν το στάρι που ερχόταν από τις αποθήκες στα βουνά, το οποίο διατίθετο στους κατοίκους και τους αντάρτες.

Η «Κυβέρνηση» φρόντιζε και τις οικογένειες των πρώην οθωμανών αξιωματούχων, δίνοντάς τους ξεχωριστά σπίτια και φαγητό. Επίσης στάλθηκε μια έκκληση στα μουσουλμανικά χωριά της περιοχής να παραμείνουν ουδέτερα και ήρεμα. Η έκκληση αυτή ,τόνιζε ότι οι αντάρτες αγωνίζονταν για «την απελευθέρωση όλων των Μακεδόνων ανεξαρτήτως θρησκείας και εθνικότητας».

Τελέστηκαν έκτακτες πανηγυρικές λειτουργίες και στις τρεις εκκλησίες (βουλγαρική , βλάχικη και ελληνική), στις οποίες παρευρέθησαν μέλη της « Τοπικής Κυβέρνησης» και του γενικού επιτελείου.


Την ίδια μέρα το επαναστατικό δικαστήριο καταδίκασε 5 προδότες (4 έλληνες, κι έναν βούλγαρο) σε θάνατο.

Η «κυβέρνηση του Κρούσοβο» ήταν καθαρά σοσιαλιστικού χαρακτήρα. Υπήρχε πνεύμα αλληλοκατανόησης μεταξύ των εθνοτικών ομάδων, και η αποτελεσματική διακυβέρνηση διασφάλιζε τη δικαιοσύνη και την ασφάλεια των κατοίκων επιτρέποντας ταυτόχρονα πλήρη ελευθερία. Αλλά ό ήλιος της ελευθερίας θα έλαμπε μόνο για δέκα μέρες.

Στην περιοχή του Ντεμιρχισάρ[μάλλον το σημερινό Σιδηρόκαστρο στις Σέρρες] υπήρχαν γύρω στους 1000 οργανωμένους αντάρτες. Οι στόχοι τους ήταν να κάψουν τους πύργους του κυβερνήτη , να επιτεθούν στις τούρκικες φρουρές της περιοχής και να καταστρέψουν ή να διακόψουν τις γραμμές επικοινωνίας τους. Σε μια νικηφόρα πορεία κατέλαβαν πολλά χωριά διακηρύσσοντας παντού την απελευθέρωση των σκλαβωμένων. Τα τέσσερα χωριά που θεωρήθηκαν ασφαλέστερα , ορίστηκαν ως κέντρα του ανεφοδιασμού με τρόφιμα- τα τρόφιμα αποθηκεύτηκαν εκεί και ετοιμάστηκε φαί για τους αντάρτες και τους κατοίκους. Τα άδεια φυσεκλίκια ξαναγέμισαν με μπαρούτι και ράφτηκαν ρούχα για τους αντάρτες. Αποσπάσματα ανδρών και γυναικών κατέβηκαν από τους λόφους στον κάμπο για να μαζέψουν τη σοδειά απ τα χωράφια. Μετά από πάρα πολλές αλλά διάσπαρτες συγκρούσεις με τους τούρκους, συμφωνήθηκε ανακωχή που ξεκίνησε από της 22 Ιουλίου και κράτησε μέχρι τις 5 Αυγούστου. Έγιναν επαφές με μεικτά και τούρκικα χωριά και συμφωνήθηκε αμοιβαία μη επίθεση.


Στη περιοχή του Κοστούρ [Καστοριά] τα νέα της σχεδιαζόμενης εξέγερσης έφτασαν πολύ αργά και εξαπλώθηκαν με βραδείς ρυθμούς. Παρ όλο που πήρε κάποιο χρόνο για να ξεσπάσει η εξέγερση, εδώ ήταν που έγινε σε μεγαλύτερη κλίμακα από οπουδήποτε αλλού. Στο βόρεια τμήμα της περιοχής εξεγέρθηκε ολόκληρος ο πληθυσμός. Η τοπική διοίκηση των ανταρτών πήρε την πρωτοβουλία – και εξασφάλισε τη νίκη στη περιοχή καταφέρνοντας (στους τούρκους) μια σειρά από αποφασιστικά χτυπήματα με αστραπιαία ταχύτητα. Η Κλεισούρα έπεσε στα χεριά των ανταρτών από τις 23 Ιουλίου ως τις 14 Αυγούστου – για 20 μέρες.

Στην περιοχή του Λερίν [Φλώρινα] οι ετοιμασίες για την εξέγερση ήταν ελάχιστα επαρκείς. Υπήρχαν γύρω στου 500 οργανωμένους αντάρτες στη περιοχή, περίπου 10 -20 ανά χωριό, και εδώ η απόφαση της συνέλευσης να διεξάγουν την εξέγερση με μεθόδους στρατού ατάκτων, εφαρμόστηκε πιστά. Οι κάτοικοι παρέμειναν στα χωριά και η εξέγερση περιορίστηκε σε δολιοφθορές την πρώτη νύχτα: κόπηκαν οι τηλεγραφικές γραμμές Λεριν - Μπιτόλα, οδικές και σιδηροδρομικές γέφυρες καταστράφηκαν , και κάηκαν οι πύργοι στα κτήματα του κυβερνήτη. Αλλά η καταστολή των αρχών συνέτριψε τη εξέγερση εδώ- μια σκληρή ήττα.

Στη περιοχή της Οχρίδας τα αποτελέσματα της εξέγερσης ήταν μάλλον απογοητευτικά.
Από τη μία φυσική τάση του πληθυσμού και η αποφασιστικότητα του ήταν ευνοϊκά για μια εξέγερση. Αλλά απ την άλλη μεριά η εγγύτητα με την Αλβανία – που δεν έβλεπε με θετικό μάτι τους μακεδόνες – το μικρό ποσοστό βουλγάρων στον πληθυσμό των συνοριακών χωριών, και ο λιγοστός εξοπλισμός των ανταρτών αποθάρρυνε τους αρχηγούς των ανταρτών στην Οχρίδα.
Εκπληρώθηκαν μεν οι στόχοι που είχαν καθοριστεί από το γενικό σχέδιο, αλλά δεν σημειώθηκαν
Σημαντικές στρατιωτικές επιτυχίες. Όταν ανέτειλε η μέρα του προφήτη-ηλία η πόλη γέμισε με αφίσες στα τούρκικα που καλούσαν τον τουρκικό πληθυσμό να μείνει ουδέτερος και εξηγούσαν ότι οι αντάρτες δεν αγωνίζονταν εναντίον τους αλλά εναντίον της τυραννίας της οθωμανικής εξουσίας. Αυτό συνέβαλε στο να ηρεμήσει ο τούρκικος πληθυσμός που είχε φοβηθεί λόγω των εξελίξεων. Ο διοικητής της περιοχής έδειχνε σχετική ανοχή στους βούλγαρους, ενώ παράλληλα έσφιγγε τα λουριά στους φανατικούς τούρκους εθνικιστές. Έτσι η κατάσταση στην πόλη παρέμενε σχετικά ήρεμη, αλλά την ίδια στιγμή μειώθηκε ο επαναστατικός ενθουσιασμός των ντόπιων ηγετών της εξέγερσης. Οι βιαιότητες που έγιναν στα περίχωρα και τα λάθη της ηγεσίας περιόρισαν το μέγεθος και την επιτυχία της εξέγερσης. Οι επικοινωνίες μεταξύ Οχρίδας και Μπιτόλα [Μοναστήρι],Κίτσεβο, Ντεμπάρ, Ελμπασάν και Κόρτσα διακόπηκαν, κάηκαν οι πύργοι του διοικητή ,και οι διοικητές , οι τελάληδες(?) και οι τούρκοι αξιωματούχοι στα χωριά πιάστηκαν και έφαγαν ξύλο. Με καθαρά στρατιωτικούς όρους οι αντάρτες ήταν καλά προετοιμασμένοι – ενεπλάκησαν σε αρκετές μικροσυμπλοκές και δεν υπέφεραν σοβαρές απώλειες.

Στην περιοχή του Κίτσεβο , συμμετείχε στην εξέγερση μόνο ο πληθυσμός των ορεινών
περιοχών. Οι υπόλοιπες περιοχές ήταν αρκετά επηρεασμένες από την σέρβικη προπαγάνδα
και ο πληθυσμός παρέμεινε απαθής. Στο Κίτσεβο εκτός από διάφορα σαμποτάζ , έγινε και μια μεγάλη πορεία. Στις 20 Ιουλίου η πόλη είχε περικυκλωθεί από τρία αποσπάσματα ανταρτών συνολικής δύναμης περίπου 500 ανδρών. Με δυνατές κραυγές και φωτοβολίδες έσπειραν τον πανικό και το χάος στις γραμμές των τούρκων, που είχαν στρατοπεδεύσει λίγο έξω από την πόλη. Μετά από μισή ώρα , οι αντάρτες συνειδητοποίησαν ότι δεν ήταν αρκετοί αριθμητικά ή ικανοποιητικά εξοπλισμένοι για να πάρουν την πόλη ,και ετσι υποχώρησαν στα βουνά. Η συμβολική τους ενέργεια κατάφερε να προκαλέσει φόβο στην τουρκοκρατούμενη πόλη.

Στις περισσότερες από τις συμπλοκές των πρώτων ημερών της εξέγερσης, οι αντάρτες πέτυχαν βραχυπρόθεσμες νίκες εκμεταλλευόμενοι την ευελιξία τους και του στοιχείου του αιφνιδιασμού. Δεν δρούσαν σε μικρές , διάσπαρτες πολιτοφυλακές αλλά σε αρκετά μεγαλύτερες μονάδες, και επιχειρούσαν παρόλα αυτά με καταιγιστική ταχύτητα.

Στην περιοχή του Πρίλεπ δεν σημειώθηκε εξέγερση. Αυτό οφείλεται στην [μεγάλη] απόσταση από τα βουλγαρικά σύνορα και από τις επαρχίες όπου υπήρχαν αποθήκες με όπλα. Ο Κhristo Silyanov στην μελέτη του για την εξέγερση , θεωρεί την συμπεριφορά των μεγάλων επαναστατών Dzhordzhe Petrov και Pere Toshev , που βρίσκονταν στη περιοχή κατά την διάρκεια της εξέγερσης, σαν μερικό αίτιο της απραξίας στο Πρίλεπ. Ένας άλλος λόγος ήταν ότι
ένα συμβάν λίγο πριν την εξέγερση είχε θέσει σε επιφυλακή τους τούρκους στρατιώτες.

Την μέρα του προφήτη ηλία , επαναστατικές πολιτοφυλακές έκοψαν τις γραμμές του τηλέγραφου μεταξύ Πρίλεπ , Μπιτόλα και Βέλες. Στις 23 Ιουλίου στους στρατώνες και το δημαρχείο ενός χωριού.

Στην περιοχή της Σαλονίκης , την μεγαλύτερη περιοχή της Μακεδονίας που περιελάμβανε τις τοπικές επαναστατικές οργανώσεις Σαλονίκης , Σερρών και Δράμας η τοπική ηγεσία αντιτέθηκε στην εξέγερση λόγω διαφωνιών - που έφταναν μέχρι την ανοιχτή εχθρότητα – μεταξύ των μελών του ΙΜRO και των συγκεντρωτικών (?) στην οργάνωση. Παρά μια προσωρινή συμφιλίωση ,οι σχέσεις παρέμειναν ψυχρές, και οι επιχειρήσεις που διεξήχθησαν εκεί δεν ήταν σωστά συντονισμένες. Μόνο οι επαναστατικές πολιτοφυλακές παίξαν ενεργό ρόλο – οι ντόπιοι συμβουλεύτηκαν να απέχουν από οποιαδήποτε συγκεκριμένη δραστηριότητα και να περιοριστούν στον ανεφοδιασμό των ανταρτών. Οι περισσότερες από τις ενέργειες που διεξήχθησαν ήταν σαμποτάζ, το σημαντικότερο εκ των οποίων ήταν η καταστροφή 900m σιδηροδρομικών γραμμών και της σιδηροδρομικής γέφυρας κοντά στα Γεβγέλια στο τέλος του Ιουλίου. Η καταστολή στην περιοχή, που ακολούθησε τους βομβισμούς [από τους «βαρκάρηδες] στην Σαλονίκη , ήταν επίσης ένας σημαντικός παράγων στον περιορισμο της εκτασης της εξεγερσης στην περιοχη.

Στην περιοχή των Σκοπίων , όπου ο σημαντικότερος ηγέτης ηταν ο Nikola Pushkarov – μετέπειτα καταξιωμένος γεωπόνος στην Βουλγαρία – η εξέγερση είχε κυρίως την μορφή σαμποτάζ. Την 1η Αυγούστου μια επίθεση με δυναμίτη προκάλεσε τον εκτροχιασμό ενός στρατιωτικού τρένου με 32 βαγόνια. Η μόνη εξαίρεση στο γενικότερο μοτίβο [των σαμποτάζ] ήταν η περιοχή γύρω από το Razloshk , όπου ο κόσμος συμμετείχε ενεργά στην εξέγερση . Μετά την κατάπνιξη της εξέγερσης η καταπίεση [καταστολή] ήταν οξυμένη.

Στις Σερρες η δραση των πολιτοφυλακών είχε μεγάλη πρακτική σημασία. Καθήλωσαν 20.000 τούρκους στρατιώτες , γεγονός που βοήθησε την εξέγερση στην Μπιτόλα – την κύρια εστία της εξέγερσης [επαναστατικη δραστηριοτητα στο πρωτότυπο].

Η εξέγερση συνοδεύτηκε από συγκρούσεις των αντάρτικων πολιτοφυλακών με τον τουρκικο στρατό, και ακόμα και μετά την καταστολή της εξέγερσης τον Σεπτέμβρη και Οκτώβρη του 1903 συνεχίζονταν καποιες σποραδικές συγκρούσεις μεχρι το τέλος του χρόνου. Στην κορύφωση [?] της εξέγερσης 14.000 – 16.000 επαναστάτες οπλισμένοι με παλια τουφέκια , τσεκούρια , ρόπαλα και τσουγκράνες αντιμετώπισαν τον Οθωμανικό στρατό (200.000 -300.000 άντρες) που ήταν σύγχρονα εξοπλισμένος. Ένα άλλο πρόβλημα υπήρξε ο γενικά κακός συντονισμός των επιχειρήσεων και η έλλειψη μιας αποτελεσματικής κοινής διοίκησης. Οι πιο υπέυθυνοι ηγέτες της εξέγερσης είχαν προβλέψει την τροπή που πήραν τελικά τα πράγματα, και γι αυτό ήταν αντίθετοι με την πρόωρη εκδήλωσή της . Η στρατηγική ήταν σαφής – δε έπιτέθηκαν εναντίον μεγάλων πόλεων, σε αντίθεση με την συμβουλή των στρατιωτικών ειδικών. Παρά την διεθνιστική εμφάνισή τους, οι επαναστάτες δεν κατάφεραν σε όλες τις περιπτώσεις να εξασφαλίσουν την εμπιστοσύνη όλων των εθνοτικών ομάδων. Στις απελευθερωμένες περιοχές μπήκαν τα θεμέλια για μια νεα και πιο δίκαη ζωή , αλλα δεν έγιναν τα απαραίτητα για να προστατευθεί η επανάσταση.

Στην Μπιτόλα 746 επαναστάτες πέθαναν σε 150 συγκρούσεις [με τον τουρκικό στρατό]. Στην Σαλονίκη σημειώθηκαν 38 συγκρούσεις και 109 επαναστάτες πέθαναν. Στα Σκόπια έγιναν μόνο15 συγκρούσεις αλλά με 93 απώλειες για τους εξεγερμένους. Παντού η εξέγερση ηττήθηκε, και ακολούθησαν επαχθή αντίποινα κυρίως εναντίον των αμάχων. Στα 4 επιχειρησιακά θέατρα της εξέγερσης – Μπιτόλα, Σαλονίκη , και Σκόπια στη Μακεδονία και το Odrin στην Θρακη –πάνω από 16 περοχές επηρρεάστηκαν : 201 χωριά κάηκαν, 12.400 σπίτια έγιναν στάχτες, 4.694 σφαγιάστηκαν, 3.122 βιάστηκαν, 176 γυναίκες και κορίτσια απηχθησαν . 70,385 έμειναν άστεγοι*7 , και 30.000 προσφυγες κατέφυγαν στην αυτόνομη ηγεμονία της βουλγαρίας.

Στις 9 Σεπτέμβρη 1903 ο Damyan Gruyev,οBoris Sarafov και ο Lozanchev συναντηθηκαν να συζητήσουν για την απελπιστική κατάσταση. Ετοίμασαν μια εκκληση στην Βουλγαρική κυβέρνηση που στάλθηκε στη Σόφια μέσω της Βουλγαρικής ιεραποστολής (?) στην Μπιτόλα. Έγραφε : ‘ .... Έχοντας οριστεί ηγέτες του λαικού κινήματος εδώ, σας απευθυνόμαστε στο όνομα του καταπιεσμένου Βουλγαρικού λαού να τον βοηθήσετε με τον πιο αποτελεσματικό τρόπο – με στρατιωτική επέμβαση.....’’

Μετά από δέκα μέρες το Γενικό Επιτελείο αποφάσισε να παύσει καθε επαναστατική δραστηριότητα. Οι αντάρτες - με την εξαίρεση των τακτικών πολιτοφυλακών (?) – διαλύθηκαν

Γεια χαρά!! Αργησα λίγο αλλα.....
Λοιπόν!! Υπαρχουν αρκετές ασάφειες τις οποιες θα ξανα κοιτάξω στις επόμενες μέρες.... (και το πρωτότυπο είναι κάπως περιεργα γραμμένο μάλλον επειδή ειναι μετάφραση κι αυτό)

Όπου εχει ερωτηματικά δεν είμαι σιγουρος για την ερμηνσεία της λέξηες και όπου έχει αγκύλες έιναι σημειώσεις δικές μου....

Οποιαδήποτε κριτική/διόρθωση δεκτή!!!!!